Woningbouwopgave in een veranderend klimaat

Begin dit jaar organiseerde het KIVI clustersmeetings om diverse afdelingen dichter bij elkaar te brengen. De voorzitters van de afdeling Landgebruik en Watermanagement, David van Raalten en van de afdeling Bouw, Ton Voets, waren daar o.a. aanwezig en geven er nu gevolg aan. De afdeling Bouw had al een symposium over groene verstedelijking in de pen zitten.  de afdeling LW is daar vervolgens bij aangehaakt gezien de complexiteit van deze opgave! Gezamenlijk organiseren beide afdelingen nu een najaarssymposium over hoe Nederland eruit zal zien over 25 jaar.

 

Insteek is de enorme bouwopgave waar we in Nederland voor aan de lat staan: er moeten de komende jaren liefst één miljoen woningen bij komen, maar waar is daar nog plaats voor? Moeten we gaan bouwen in het Groene Hart en op die manier meer groen verliezen of kunnen we wellicht de huidige steden verder verdichten door er één miljoen woningen bij te plaatsen? Wat is reëel en wat is utopisch? Daarbij is goed landgebruik en watermanagement niet slechts een belangrijke onderwerp, maar richtinggevend aan de voorkant voor welke mogelijkheden nou het beste zijn om tot een klimaatrobuuste inrichting te komen.

Dit alles om op termijn te komen tot een groene en duurzame stedenbouw, rekening houdend met de veranderingen in het klimaat, en waarbij met volle respect de ons omringende groene wereld zal worden gewaardeerd. Van Grijs naar Groen dus, tevens titel van het symposium, ontleend aan De Ingenieur, dat in april 2020 een artikel plaatste met dezelfde titel. 

Deze vragen en nog meer komen aan de orde op het najaarscongres op 4 november 2021 in een middag- en avondsessie in het hoofdbureau van KIVI aan de Prinsessegracht in Den Haag.

Sprekers zijn politici, beleidsmakers, bouwers, academici en studenten. Ieder van hen zal uit zijn of haar eigen ervaring en expertise een visie ontvouwen of een antwoord proberen te geven op deze prangende vragen. De leiding van het congres is in handen van Celina van den Bank, business developer bij KIVI, en emeritushoogleraar Wim Poelman. Het belooft een leerzame en spannende dag te worden aan de rand van het Malieveld in Den Haag. 

Sprekers

ir. Bertram de Rooij

Landschapsarchitect bnt en senior onderzoeker bij Wageningen University & Research

Onderwerp: overall visie bij de klimaatopgave

Bertram de Rooij is landschapsarchitect en senior onderzoek bij het onderzoeksinstituut Wageningen Environmental Research.
Hij studeerde Landinrichtingswetenschappen in Wageningen en zijn afstudeerwerk werd in 2001 genomineerd voor de Archiprix. Hierna heeft hij bij diverse landschapsarchitectenbureaus gewerkt aan opgaven in stedelijk en landelijk gebied. Na ruim 10 jaar als hoofdontwerper bij de voormalige Dienst Landelijk Gebied gewerkt te hebben aan integrale gebiedsontwikkelingen, inrichtingsprojecten en beleidsondersteuning in binnen- en buitenland is hij sinds 2014 terug in Wageningen.  

Zijn onderzoek concentreert zich op hoe de diverse maatschappelijke uitdagingen en grote transities zich vertalen naar en bij elkaar komen in dezelfde ruimtelijke context: het landschap. Hij werkt aan gebiedsgerichte oplossingen in binnen- en buitenland op basis van het natuurlijk systeem met op de natuur geïnspireerde ontwikkelingen en oplossingen (‘nature based solutions’). De focus ligt daarbij vooral op klimaatadaptatie en risicobeheersing, duurzame voedselsystemen en migratie. Altijd vanuit en met een ruimtelijk perspectief, op verschillende schalen en altijd samen met het brede maatschappelijke veld en het verbinden van diverse kennisvelden.

Bertram is co-auteur van het veelbesproken toekomstperspectief ‘Een natuurlijkere toekomst voor Nederland in 2120’ dat uitkwam in 2019. Een uitnodiging om samen verder te werken aan en de schouders te zetten onder een hoopvolle toekomst voor Nederland in een veranderend klimaat.  Immers klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit zijn de grootste uitdagingen van de 21ste eeuw. In 2021 concludeerden de twee gezaghebbende intergouvernementele organisaties voor klimaat (IPCC) en biodiversiteit (IPBES) gezamenlijk dat de onderliggende oorzaken van beide crises sterk met elkaar verbonden zijn en daarmee ook de oplossingen. Ook het World Economic Forum merkt beide crises aan als de grootste bedreiging voor onze maatschappij en economie. In dit snel veranderende klimaat, is er behoefte aan positieve, innovatieve en geïntegreerde oplossingen, waarbij de potentie van de natuur niet te onderschatten is en het stedelijk perspectief niet los staat. Laten we het potentieel van de natuur verkennen en ontplooien om samen de kwaliteit van leven te verbeteren! ‘Finding answers together’  

drs. Manita Koop

College van Hoogheemraadschap Delfland

Onderwerp: het belang van waterbeheer

Manita Koop is een Delftse politica voor het CDA. Voor die partij was zij tussen april 2007 en april 2009 lid van het College van Gedeputeerde Staten van de provincie Zuid-Holland.

Manita Koop volgde na het Stanislascollege in Delft een opleiding aan de Pedagogische Academie Rotterdam en was docent van 1979 tot 1985. Daarna ging zij in de journalistiek en schreef voor onder andere de Haagsche Courant en voor verschillende dag-, week- en agrarische vakbladen. Zij behaalde in 1989 haar doctoraalexamen Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit Leiden. Van 1988 tot 2003 was ze lid van de gemeenteraad van Delft, en van 1998 tot 2000 tevens voorzitter van de CDA-fractie. In 1992 werd ze directeur en mede-eigenaar van een adviesbureau voor communicatie en organisatie, het Bureau Koop & Koot Delft. Vanaf 2005 was zij bij adviesorganisatie Mercuri Urval consultant in de Publieke sector en met ingang van 2007 nam ze zitting in de Raad van Advies van dat bedrijf. Van april 2007 tot april 2009 was ze lid van het College van Gedeputeerde Staten van de provincie Zuid-Holland. Haar portefeuille bestond uit ruimtelijke ontwikkeling, stedenbouw, stedenbaan en wonen, alsmede onderwijs en arbeidsmarkt. In april 2009 kwam zij naar eigen zeggen in conflict met haar eigen fractie over de verdeling van de schaarse ruimte in de provincie, waarna zij haar functie neerlegde.

Op 1 januari 2010 werd ze directeur van het projectbureau van de Vereniging Regio Water.

In 2019 nam ze zitting in het nieuwe college van het Hoogheemraadschap van Delfland.[3]

arh. Eva Stache MSc.

Architect en onderzoeker

Onderwerp: klimaat-adaptieve ontwerpopgave

Eva Stache is architect en onderzoeker aan de TU Delft. Onderzoeken is een essentieel onderdeel van haar ontwerpstrategie. Diverse studies in opdracht van Novem, RVO en BNA Onderzoek hebben bijgedragen aan een diepere kennis over implementatie van duurzaamheid, wijze van benaderen van een klimaat adaptieve ontwerpopgave en beheren van een duurzaam ontwerp en bouwproces in kleine of grote projecten.

Haar promotieonderzoek aan de TU Delft heeft als thema Groen als Bouwmateriaal. Het is gericht op het verkennen van de effecten van stadsvegetatie op het stadsklimaat. Het gebruik van ecosysteemdiensten in de stad is volgens de resultaten een van de weinige duurzame middelen om klimaatverandering en diens dramatische effecten op een effectieve wijze tegen te gaan. Alle onderzoeksresultaten worden direct vertaalt in instrumenten en ontwerpen voor klimaat adaptatie. De ambitie daarin is zeer hoog: energieneutraal, klimaatneutraal en water neutraal bouwen.

ir. Gerard Streng

Director of Marketing & Sales bij Strukton Worksphere

Onderwerp: innovatie en toekomstperspectief

Bij Strukton Worksphere hebben ze een passie voor data en verduurzamen. Het technologiebedrijf zette een grote, unieke stap: een realtime ontsluiting van álle beschikbare data die maar beschikbaar zijn in en rondom een gebouw, inclusief de input van de eind-gebruiker. Naast inzicht in de totale vastgoedportfolio geeft dit zekerheid én komt dit ook de verduurzaming ten goede. ‘Technologie gaat ons echt verder helpen.’

drs. Daniel Antonius Nikola Koerhuis

Nederlands politicus. Sinds 2017 lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal namens de VVD.

Onderwerp: politieke verantwoordelijkheid

Koerhuis groeide op in Hardenberg, en studeerde econometrie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij werkte van 2004 tot 2010 als handelaar/tussenpersoon en adviseur bij het Ministerie van Financiën, waarna hij van 2010 tot 2015 bij de Europese Commissie werkte op het gebied van Europese financiële stabiliteitsfaciliteiten en de bankenunie bij het directoraat ECFIN en FISMA. Vervolgens werkte hij als teamleider bij Single Resolution Board, een Europees agentschap dat zich bezighoudt met de ordelijke ontbinding van banken.[4]

In 2017 werd Koerhuis als 22e op de VVD-kieslijst verkozen in de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Hij woont in Raalte (Overijssel).

Het woningtekort is groot in NL. Om leegstand aan te pakken, is de leegstandswet ingevoerd. Daarmee kunnen gemeenten investeerders die woningen laten leeg staan aanpakken.

drs. Taco van Hoek

Directeur Economisch Instituut voor de Bouw (EIB)

Onderwerp: economisch inzicht in de bouwopgave

Taco van Hoek (1960) studeerde cum laude af in de economie aan de Universiteit van Amsterdam. Hierna werkte hij korte tijd voor de OESO (Parijs) en in diverse functies op verschillende terreinen voor het Centraal Planbureau (CPB), waarvan de laatste vijf jaar als onderdirecteur. Sinds 2006 geeft hij leiding aan het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB).

 

Als Nederland tijdens de crisis dezelfde economische groeicijfers had gerealiseerd als Duitsland dan zou ons nationaal inkomen nu ruim 35 mld euro hoger liggen. In vergelijking met Frankrijk en België zijn we er nog altijd 20 tot 25 mld euro bij ingeschoten. En dat terwijl onze economie er voor de crisis nog zo goed leek voor te staan. Hoe is dat mogelijk?

De risicomijdende samenleving bekijkt het overheidsbeleid dat we tijdens de crisis hebben gevoerd op de woningmarkt, rond de pensioenen en bij de overheidsfinanciën. Het beleid in Nederland heeft zich vooral gericht op het terugdringen van risico. Daarbij zagen we steeds meer beren op de weg en is ons land gaandeweg veranderd in een risicomijdende samenleving. Voor dit beleid hebben we een hoge prijs betaald in termen van groei en werkgelegenheid.

dr. ir. Jan Brouwer

Onderzoeker

Onderwerp: nieuwe volkshuisvesting in cijfers

Jan studeerde in 1974 cum laude af in de toegepaste wiskunde aan de Universiteit Twente. Was achtereenvolgens wetenschappelijk onderzoeker bij de Rijksuniversiteit Groningen en  onderzoeker bij het ministerie van VROM over onderwerpen als toekomstonderzoek, financiering en huisvestingsbeleid. Sinds 1986 was hij manager en onderzoeker bij ABF Research. In deze periode is een groot aantal onderzoeken gedaan op het gebied van wonen, ruimtelijke ordening, zorg en cultuur.  Sinds 2008 was hij onderzoeker bij ABF Cultuur en bij Calcasa en sinds 2013 docent bij de Rotterdamse Academie van Bouwkunst. Was verder lid van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur;  lid van de werkgroep huisvesting van de ECE in Genève; projectleider van de stichting Nederland Nu Als Ontwerp (NNAO); redacteur van het tijdschrift "Stedenbouw en Volkhuisvesting" van het NIROV; bestuurslid van de stichting Metropolitane Debat; projectleider van de stichting Bovenstad; voorzitter van het culturele centrum “Prinsenkwartier en bestuurslid van debatcentrum TOPdelft. Auteur van het boek: "De eindeloze trap" over het ontstaan, de ontwikkeling en het creëren van kennis en van het boek Rekenen aan de Stad over bouwen en economie.

drs. Franc van der Steen

Lid Managementteam Natuur

Onderwerp: Rijksoverheid en regie

Franc van der Steen studeerde Geschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Hij werkte bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat onder meer bij Mobiliteit als projectmanager voor de Amsterdam Zuidas en Programmamanager Hoogfrequent Spoorvervoer en als afdelingshoofd aan ordeningsvraagstukken spoor en aan beheer en instandhouding en vervolgens aan het brede OV-Beleid in relatie met de omgeving. En bij Water werkte hij als afdelingshoofd aan de bestuurlijke organisatie van het waterbeheer en het algemene waterbeleid en aan de programma’s voor klimaatadaptatie. Sinds december 2019 is hij MT-lid Natuur bij het ministerie van LNV, met de portefeuille verbinden natuur en samenleving en de portefeuille natuurwetgeving.

De opgave: natuurdoelen worden niet gehaald met inzet alleen het klassieke natuurbeleid van bescherming, uitbreiding en beheer van natuurgebieden. Er is een verandering nodig in de manier waarop we ons tot de natuur verhouden, door in alle maatschappelijke domeinen het belang en de waarde van natuur te verankeren. En door natuur en natuurlijke processen te benutten als bijdrage aan oplossingen voor opgaven op andere maatschappelijke terreinen, zoals klimaatadaptatie, waterbeheer, gezondheid, welzijn, leefbaarheid, stikstofreductie en voedselvoorziening.

ir. Roy Geerlings

Trainee Architect bij JHK Architecten

Onderwerp: Circulaire Architectuur

Roy Geerlings studeerde de master ‘Architecture, Building and Planning’ aan de Technische Universiteit Eindhoven en is recentelijk afgestudeerd. Tijdens zijn afstuderen heeft hij zich beziggehouden met circulariteit in architectuur. Met de huidige CO2 problemen in combinatie met de extreme woningtekorten wilde Roy zich uitdagen om op zoek te gaan naar een mogelijke oplossing die voor zowel het CO2 probleem als het woningtekort oplossingen biedt. Om dit te realiseren heeft Roy onderzoek gedaan naar drie verschillende onderwerpen: ‘Adaptief Hergebruik,’ ‘Urban Mining’ en ‘Biobased Materialen.’ Om de onderzoeken van de drie onderwerpen in praktijk te testen is er gekozen voor een bestaande locatie dat de mogelijkheid biedt om met gebruik van de drie onderwerpen getransformeerd te worden. Een transformatie van een oud kantoorpand naar een nieuw woningcomplex doormiddel van het hergebruiken van bestaande materialen en het toevoegen van biobased nieuwe materialen resulteert in het uiteindelijke ontwerp van dit afstudeerproject.

Sinds enige tijd werkt Roy als Trainee Architect bij JHK Architecten in Utrecht. JHK Architecten houdt zich bezig met zowel maatschappelijke als commerciële opgaven in de gebouwde omgeving en varieert van interieurs en nieuwbouw tot volledige transformaties. Voor alle opdrachtgevers waarvoor JHK haar projecten mag ontwikkelen speelt duurzaamheid en een levensloopbestendige insteek een cruciale rol. Naast een bewuste materiaalkeuze voor zowel casco, gevel en inbouwpakket is ook circulariteit van het (technisch) ontwerp, en nog belangrijker in het samenwerkingsproces een belangrijk onderdeel in het handelen van de architect.

Wij hopen je te kunnen verwelkomen op donderdag 4 november 2021 op het KIVI hoofdkantoor in Den Haag of via de livestream!

Programma

 -  uur Ontvangst en inloop
 -  uur Welkomstwoord voorzitter KIVI afdeling Bouw, ir. Ton Voets
 -  uur Overall visie: Bertram de Rooij
 -  uur Onderzoek: Eva Stache
 -  uur Waterbeheer: Manita Koop
 -  uur Architectuur: Roy Geerlings
 -  uur Rijksoverheid en regie: Franc van der Steen
 -  uur Pauze
 -  uur Innovatie en praktijk: Gerard Streng
 -  uur Economisch inzicht: Taco van Hoek
 -  uur Kwantificering volkshuisvesting: Jan Brouwer
 -  uur Politiek: Daniël Koerhuis
 -  uur Lopend buffet in de foyer
 -  uur Probleemstelling en pitch: Jan Brouwer
 -  uur Forumdiscussie o.l.v. Ton Voets en Celina van den Bank
 -  uur Borrel