Herfstwandeling langs de Roode Beek

Excursie naar Waterschap Limburg / Roode Beek, 3 november 2017

Op vrijdag 3 november 2017 organiseerde Regio Limburg-zuid een herfstwandeling langs de Roode Beek ter hoogte van Schinveld.

De heren projectmanagers Coenen, Tholen en Rouwette van het Waterschap Limburg zijn ons deze middag als gids voorgegaan.

Ontvangst in BovenWater en uitleg over de werkzaamheden van het Waterschap

Na de koffie met vlaai in BovenWater Food & Drinks, dat is de horecagelegenheid in bezoekerscentrum Roode Beek, kregen we een uitleg over de werkzaamheden van het Waterschap. Waterschappen in Nederland zijn, naast het Rijk, de Provincie en de Gemeente de vierde gekozen overheidsinstantie, in een bepaalde regio belast met de waterkwaliteit en de waterkwantiteit, van met name het oppervlakte water. Waterkwaliteit betekent dat het waterschap verantwoordelijk is voor de ( natuurlijke ) kwaliteit van het water dat in haar werkgebied wordt afgevoerd.

De Roode Beek en waterbeheersing in Zuid Limburg

De Roode Beek dankt haar naam aan de rode kleur, dat duidt op de aanwezigheid van ijzer in het water. In dit geval zit het ijzer van nature in het water. Verontreinigingen die niet van nature in het water voorkomen, worden in rioolwaterzuiveringsinstallaties uit het afvalwater verwijderd. In Limburg is het Waterschapsbedrijf Limburg, verantwoordelijk voor het beheer en de werking van de zuiveringsinstallaties, die het gezuiverde water op de beken lozen. Waterkwantiteit betekent dat het Waterschap verantwoordelijk is voor het waterpeil in haar werkgebied. In Zuid-Limburg vergt dat een andere aanpak dan in Noord Limburg. In Zuid-Limburg, op de hellingen, kunnen door hevige regenbuien in korte tijd grote hoeveelheden water naar de beken stromen, waardoor het waterpeil in die beken snel stijgt. Dit fenomeen en de erosie die daarmee gepaard gaat, worden bestreden door te proberen het water langer in het gebied vast te houden en langzaam weer af te staan aan de beken. In Noord-Limburg, op de zandgronden, is het belangrijk om het waterpeil in de beken op een bepaalde hoogte te handhaven, zodat geen verdroging in het gebied optreedt. Met name de boeren zijn hierbij gebaat. In het stroomgebied van de Roode Beek, zijn de laatste jaren werkzaamheden uitgevoerd.

Een stukje geschiedenis 

In de mijnbouwperiode werden kolen ´gewassen´met water uit de beken. Het vervuilde ´waswater´ moest zo snel mogelijk naar de Maas worden afgevoerd, waarbij zo weinig mogelijk vervuiling moest achterblijven in het stroomgebied. Om de snelle afvoer te bewerkstellingen, werden beken gekanaliseerd en zelfs betegeld.

Na de sluiting van de mijnen en met het veranderende klimaat, werd het zaak om de beken opnieuw in te richten met het doel overvloedig regenwater langer vast te houden in het stroomgebied van de beek. Daarnaast kwam het inzicht dat water een kwaliteit verhogend element is in de woonomgeving van mensen.

Planologen van de waterschappen gaan met deze veranderende zienswijzen aan het werk en maken plannen om beken weer te ontkluizen en te laten meanderen. Daarnaast worden de waterbuffers gepland om overvloedig regenwater op te vangen en langzaam weer aan de beek af te geven.

Deze plannen volgen lange inspraak- en vergunningprocedures voordat het Waterschap tot uitvoering kan overgaan. Het stroomgebied van de Roode Beek is de laatste jaren ingericht volgens de hierboven beschreven principes en dat hebben we tijdens de wandeling met eigen ogen en met de uitleg van de heren projectmanagers kunnen zien.

De wandeling langs de Roode Beek

We zijn vanuit BovenWater langs de beek gewandeld. Het Duitse deel is niet aangepast, het Nederlandse deel is plaatselijk geplagd, zodat veen aan de oppervlakte te zien is. Een ander deel is verdiept aangelegd, zodat een waterbuffer is ontstaan van wel vijfentachtig duizend kubieke meter. Verderop ligt een stuw, zodat water kan worden tegengehouden om het gebied stroomafwaarts tegen hoog water te beschermen. Met de uitleg erbij kunnen we spreken van een geanimeerde wandeling, waarbij het mooie herfstweer een extra dimensie gaf.

Jo Bergers, KIVI Regio Limburg Zuid