Succesvol ondernemen in de 19-de eeuw

In een boeiende lezing gaf ons mede regio lid professor Bart Boon een overzicht van zijn gedetailleerde onderzoek naar de activiteiten door ondernemer A.F. Smulders in de periode 1862 tot de eerste wereldoorlog. Omdat industriële archieven uit die tijd veelal niet bewaard zijn gebleven is dit onderzoek grotendeels gebaseerd op het uitpluizen van literatuur en digitaal opgeslagen krantenberichten.

In de ‘ijzeren’ (19e) eeuw werden veel bedrijfjes opgericht die dat materiaal toepasten. In het begin waren zij meestal kleinschalig met 10 of minder arbeidskrachten. Gieten, smeden en enkele verspannende bewerkingen (boren, draaien, zagen) waren de belangrijkste gebruikte technieken. In 1862 begon A.F. Smulders een dergelijk bedrijf in ’s Hertogenbosch. Stoommachines en stoomketels behoorden tot zijn belangrijkste producten. Het succesvolle bedrijf breidde gestaag uit. Na 10 jaar waren er al ongeveer 100 arbeiders in dienst. Omdat hij vrijwel geen fysieke uitbreidingsmogelijkheden had, greep Smulders zijn kans toen hij in 1872 de Utrechtsche IJzergieterij kon overnemen. In Utrecht zette de groei door en ging men ook andere zaken bouwen zoals diverse (stoom)machines, bruggen en overkappingen. Echt furore, ook internationaal, werd gemaakt toen de bouw van baggermolens en excavateurs ter hand werd genomen. Teneinde minder afhankelijk te zijn van toeleverende bedrijven kocht Smulders in 1894 een bestaande werf in Slikkerveer. Dit veranderde langzamerhand het karakter van de firma, van machinefabriek tot scheepswerf. Om de voortgaande groei te kunnen accommoderen werd door Smulders en zijn twee zonen in 1905 een volledig nieuwe werf in gebruik genomen in Schiedam, de Werf Gusto (afkorting van de voornamen van het echtpaar Smulders: Augustinus en Catharina, roepnaam Toos). In het begin van de 20e eeuw was dit bedrijf wereldwijd bekend om de baggerschepen die het bouwde en behoorde de familie Smulders tot de meer welvarende in Nederland.

Dat alles werd binnen een halve eeuw bereikt.

Heel waardevol in professor Boon’s presentatie was de samenvatting van slaag- en faalfactoren.

A.F. Smulders was niet alleen een technisch professional, maar bovenal een commercieel entrepreneur – die kansen zag en benutte en leerde van gemaakte fouten – en organisator die dingen voor elkaar kreeg. Eén van zijn sterkste punten was ongetwijfeld zijn vermogen om naar de klant te luisteren en te ontwikkelen wat die klant wilde.

De bijeenkomst werd bijgewoond door 29 personen, zowel KIVI- als niet KIVI-leden, inclusief een lid van de familie Smulders.