Op maandag 21 mei 2018* (dat is zondag 20 mei om 23.00 uur Nederlandse tijd) lanceert de Chinese ruimtevaartorganisatie de Chang'e 4-satelliet naar een positie achter de maan. Aan boord: een radioantenne van Nederlandse makelij. Het is het eerste Nederlandse wetenschappelijke instrument ooit dat meereist met een Chinese ruimtemissie, en het opent een nieuw hoofdstuk in de radioastronomie. De radioantenne is ontwikkeld en gebouwd door een team van wetenschappers en ingenieurs van ASTRON, het Nederlands instituut voor radioastronomie in Dwingeloo, het Radboud Radio Lab van de Radboud Universiteit, en het Delftse bedrijf ISIS. Het gaat de zwakke radiosignalen uit het zeer vroege heelal detecteren.

* De lancering is afhankelijk van gunstige weersomstandigheden. Het is daardoor mogelijk dat de lancering wordt uitgesteld.

Waarnemen aan de achterkant van de maan heeft als voordeel dat daar een deel van de radiostraling uit het heelal die niet door de aardse dampkring heen komt, toch kan worden gedetecteerd. Hoofdonderzoeker Heino Falcke (Radboud Universiteit en ASTRON) licht toe: ‘Radioastronomen bestuderen het heelal met behulp van radiogolven, licht dat wij met het blote oog niet kunnen zien en dat afkomstig is van bijvoorbeeld sterren en planeten. Hier op aarde kunnen we bijna alle radiostraling uit het heelal ontvangen, maar het deel onder de 10 tot 30 MHz wordt geblokkeerd door de dampkring. Juist in die frequenties zit informatie over het vroege heelal: de periode direct na de oerknal, waarin de eerste sterren en sterrenstelsels werden gevormd.’

Bijzonder aan de Nederlandse radioantenne is dat hij laagfrequente radiogolven gaat opvangen met een groot frequentiebereik. ‘In het verleden kon dat niet en werd een ontvanger met een smalle frequentieband gebruikt, om zo elektromagnetische storing van de satelliet zelf te vermijden’, legt projectleider Albert-Jan Boonstra van ASTRON uit. ‘Het is ons nu gelukt om én de elektromagnetische storing te vermijden én een breedbandige ontvanger te maken. Dat is natuurlijk goed nieuws voor volgende missies en deze technologie kan in de toekomst bijvoorbeeld worden gebruikt voor nano-satellieten.’

De Netherlands Chinese Low-Frequency Explorer (NCLE) is gebouwd door een team van wetenschappers en ingenieurs van het Radboud Radio Lab van de Radboud Universiteit, ASTRON, het Nederlands instituut voor radioastronomie in Dwingeloo, het Delftse bedrijf ISIS en een team van de Chinese National Astronomical Observatory of the Chinese Academy of Sciences (NAOC).

zie voor meer informatie van ASTRON over derze antenne 17-05-2018 Ready to launch: Nederlandse antenne met Chinese satelliet naar de maan!