Overweeg je als ingenieur de overstap naar het leraarsvak in het onderwijs, en wil je eens van een ervaringsdeskundige weten hoe je zo’n carrièreswitch maakt, lees dan dit interview met Taco van der Harst.
Met een opa die docent wis- en natuurkunde was, en een vader die hoogleraar was, is het misschien niet gek dat Taco na een internationale carrière van dertig jaar bij Shell de stap zette om leraar natuurkunde te worden in het voortgezet onderwijs. Wat triggerde hem en hoe bevalt zijn nieuwe bestaan? Lees meer
Na managementbanen voor Shell in werelddelen als Afrika en Australië werkt Taco van der Harst (1964) sinds 2019 als leraar natuurkunde op het Koningin Wilhelmina College in Culemborg. Hij behaalde in 2021 zijn lesbevoegdheid als eerstegraads docent, en heeft een vaste benoeming voor drie dagen per week. Zo houdt hij tijd over voor twee andere passies: contrabas spelen en meubels maken. Docent-zijn, hout bewerken en muziek maken zijn allemaal activiteiten die ook nog kunnen doorlopen na de pensioengerechtigde leeftijd, is zijn idee.
Wat was je belangrijkste motief voor de carrièreswitch?
Dat ik leraar wilde worden heb ik altijd in m’n hoofd gehad. Tijdens mijn studententijd besprak ik met vrienden dat het me mooi leek om dat vóór mijn pensioen te gaan doen. Ik heb dertig jaar bij Shell gewerkt in allerlei functies en landen. Toen het met de gezondheid van mijn moeder geleidelijk aan minder ging, wilde ik dichter bij haar en mijn familie in Nederland zijn. Ik heb even een baan uitgeprobeerd op het hoofdkantoor in Den Haag, maar dat was het niet voor mij. Ik nam een jaar de tijd om me te bezinnen op wat ik wél wilde. Toen kwam er een aanbod van Shell voorbij voor mensen die met ontslag zouden gaan, over zij-instromen in het onderwijs. Daar heb ik op gereageerd en gevraagd of ik mocht aanhaken. Dat kon.
Om een idee te krijgen van hoe het werkt in het onderwijs en in welk vak ik zou willen lesgeven bezocht ik voorlichtingsbijeenkomsten en verschillende scholen. Ook kon ik de training Zin in Lesgeven volgen. Zo is het balletje gaan rollen. Ik ging invallen op een school, begon aan de lerarenopleiding aan de Universiteit Utrecht, kreeg de baan op mijn huidige school en sloot in 2021 formeel mijn opleiding af.
Ik wilde iets doen dat ik de moeite waarde vond, en dat is deze baan. De baan van leraar is hartstikke mooi. In mijn werk bij Shell vond ik het al heel leuk om betrokken te zijn bij hoe mensen zich ontwikkelen. Dat is iets waar je als leraar elk moment van de dag mee te maken hebt. Iedereen die op de een of andere manier in het onderwijs zit, zal een bepaalde leeftijdsgroep het leukst vinden. Ik vind de puberleeftijd waanzinnig interessant: om er bij te zijn juist als kinderen steeds zelfstandiger en kritischer leren handelen en denken. Dat bij een leerling het kwartje valt, het enthousiasme als die eindelijk iets kán na veel geworstel, dat zijn de momenten die het de moeite waard maken.
Wat heeft het je gebracht?
Het plezier dat je met een leuke leeftijdsgroep te maken hebt. En ook dat je zelf weer terug naar ‘af’ moet, ik zat zelf weer in de schoolbanken. Inhoudelijk moest ik voor mezelf nagaan: hoe zit natuurkunde in elkaar?, zodat ik het duidelijk aan anderen kan uitleggen. En ook: hoe vertel ik iets aan iemand voor wie het echt nieuw is? Spannend om dit van voren af aan te leren.
Een bijkomend voordeel van werken in het onderwijs, niet onbelangrijk: de vakanties. We hebben een vakantiehuis in Frankrijk, daar kunnen we nu in de zomer-, kerst- en meivakantie naar toe. Die luxe kon ik me vroeger niet veroorloven.
Voorheen vond ik het moeilijk om het op feestjes over mijn werk te hebben, het was nogal specialistisch. Dat is nu anders, ik krijg enthousiaste reacties als ik vertel dat ik voor de klas sta. Ik kan anekdotes vertellen, iedereen herkent de situaties wel. Ik krijg veel waardering!
Wat heeft het je gekost?
Veel tijd, zweet en energie. Het gaat niet vanzelf. Je hebt formeel een bevoegdheid nodig, en als je in de bovenbouw wilt lesgeven, is de weg daarnaar toe een nieuwe masteropleiding. Er zijn wel allerlei vrijstellingen mogelijk, maar wat de pedagogische en didactische aspecten betreft is het een compleet nieuwe studie. Daar gaat veel tijd in zitten.
Het klopt dat je leert lesgeven door het te dóen, maar je krijgt in één keer veel op je bordje. Je moet de namen van honderden leerlingen kennen, er is de uitdaging van het klassenmanagement – orde houden, heette dat vroeger – je moet weten waar je het over hebt en je moet het kunnen uitleggen. En dat alles meteen vanaf het eerste moment. Daarnaast ben je dus bezig met een opleiding. De combinatie van werken en leren helpt je wel om te reflecteren: wat werkt er en hoe?
Het duurt wel even voor je er goed in bent, het kost vijf jaar voor je een beetje goed in je vel zit voor de klas. Deze overstap vergt kortom een grote investering.
Over geld gesproken: ik vind het salaris voor een docent niet slecht. Weliswaar verdiende ik hiervoor heel veel meer, maar uiteindelijk is werk dat leuk én de moeite waard is een beloning op zich, ik hoop het nog lang te kunnen blijven doen. En elk jaar ietsje beter.
Welke invloed heeft corona gehad op je start? Je moest online gaan lesgeven, bijvoorbeeld.
Ik was bij Shell al gewend om te overleggen via de telefoon of het beeldscherm, wat dat betreft was online lesgeven redelijk makkelijk te doen. Maar het was een waardeloze tijd. Leren is een sociaal proces en het sociale viel voor een groot deel weg voor de leerlingen. Een klein aantal leerlingen had er baat bij: zij durfden opeens wél vragen te stellen zonder klasgenoten om zich heen, en ze konden leren uit nieuwsgierigheid. Maar veel leerlingen trekken zich aan elkaar op, ze leren van elkaars vragen, ze vergelijken zichzelf met anderen. Via een beeldscherm werkt dat niet goed. Het was heel ingewikkeld. Ik hoop niet dat online lesgeven terugkomt!
Wat raad je iemand aan die over deze stap nadenkt?
Mensen die het overwegen lopen vaak al lang met zo’n idee rond. Mijn advies is: onderzoek het. Begin met je af te vragen: welke vakken vind ik leuk? En voel ik me aangetrokken tot het basis- of voortgezet onderwijs, mbo, hbo of een wetenschappelijk instituut?
Trek dan de stoute schoenen aan en ga langs bij het type dat je aanspreekt. De meeste scholen vinden het leuk om je te ontvangen. Praat ook eens met mensen die al in het onderwijs werken. Overleg met een studieadviseur van de opleiding die je zelf hebt gevolgd. En, wat mij erg heeft geholpen: volg de driedaagse training Zin in Lesgeven, een supercursus waarin je kennismaakt met de ins and outs van lesgeven. Er zijn dus vele wegen die naar Rome leiden!
Luistertip
Wil je horen wat Taco over zijn nieuwe baan vertelt, beluister dan de podcast ‘Meer te weten komen over Taco en de overstap die hij maakte? Ga naar: https://www.podbean.com/ew/pb-ufkhu-118a5c8
Online voorlichting over zij-instromer worden in het onderwijs
Overweeg jij ook een overstap naar het leraarsberoep? Laat je informeren door Leraar van Buiten, een samenwerking van schoolbesturen en gemeenten in de regio Zuid-Holland (www.leraarvanbuiten.nl). De eerste online voorlichtingsmeetings zijn in oktober. Klik hier om je aan te melden.