De Nalatigheid van Houston

De afdeling RisicoBeheer en Techniek (RBT) van het KIVI (Koninklijk Instituut van Ingenieurs) bestudeert opvallende gebeurtenissen, analyseert die en tracht wegen te vinden technische risico’s beter te beheersen. RBT wil haar gedachtegoed uitdragen aan andere organisaties die ook belangstelling hebben voor risicobeheer en risicomanagement. Dit keer alweer over resilience, het vermogen of de veerkracht van een organisatie om een ernstig incident te boven te komen. Er is een verband tussen risicobeheer en resilience. Hoe zit dat? Wat kunnen wij als ingenieurs bijdragen aan optimale beheersing van onontkoombare dreigingen? Daarover gaat het op het eerstvolgende werksymposium van de afdeling RisicoBeheer en Techniek.

^{Zware truck met oplegger op een B-weg in het ruime, overvloedig vervuilde binnenmeer na orkaan Harvey. Foto Houston Chronicle.}

Veel en vuil water

In Houston daalde eind augustus binnen 3 dagen meer dan een meter regenwater neer. De stad kon dat water niet verwerken. Als het water in Houston terug trekt komt de bezinning hoe om te gaan met de vervuiling. De nieuwsbrief van De Ingenieur van 5 september 2017 meldt de vervuiling in de nasleep van orkaan Harvey. Het water dat in huizen is binnengedrongen bevat giftige stoffen, rioolwater, resten van olie en chemicaliën. Giftige stoffen werden verspreid door de ruim aanwezige beschadigende chemische industrie. Vuil rioolwater verspreidt zich. Van de 4200 drinkwaterinstallaties bleven er ongeveer 1500 operationeel.

Woonwijken bij industrieën

Er staan woonwijken dicht bij industrieën. Huizen voor de bevolking met een matig tot gering inkomen zijn in lage gebieden gebouwd. Die delen van de stad zullen lang onder water blijven. Waar moeten deze bewoners naar toe in een samenleving die zeer individualistisch is ingesteld en waar de overheid de opvatting huldigt dat iedere flinke Amerikaan zichzelf moet bedruipen?

^{Laaggelegen, volledig ondergelopen woonwijken. Foto Debbie Reno.}

Autoverkeer

De NOS meldt op 17 september dat de orkaan Harvey “zeker een half miljoen voertuigen in autoverslaafd Houston” vernielde. Sommigen vrezen dat het weleens het dubbele kan worden. Een levensgroot probleem is blootgelegd. Veertienbaanswegen gaan op sommige verkeersknooppunten in vijf verdiepingen over elkaar heen. Honderden kilometers asfalt waarover iedere ochtend files van buitenwijken naar het centrum schuiven. En ’s avonds weer terug, aldus de reporter van de NOS.

^{Knooppunten met wegen op vele niveaus. Foto Taylor Brooks op sociale media}

Mensen zijn hun enige vervoermiddel kwijt. Alternatieven, zoals openbaar vervoer, zijn er niet. Mensen kunnen niet naar hun werk, naar een winkel, kinderen naar school brengen. Ze kunnen zelfs niet vluchten naar familie in andere steden.

^{Mensen zijn hun enige vervoermiddel kwijt. Foto Dr. D. Tyler Brown}

Hoe dan omgaan met gevaar en risico? Hoe organiseert men zijn veerkracht? De recente norm ISO 22316 (2017) noemt het niet resilience, maar organizational resilience. Definitie:

Ability of an organisation to anticipate, prepare for, and respond and adapt to incremental change and sudden disruptions in order to survive and prosper.

Organizational Resilience vereist een visie binnen een organisatie, een groep, een bedrijf, een stad, een gebied, een land. Nodig zijn ambities, positieve houding, geloof in het eigen vermogen om iets te bereiken. In geval van voorzienbare rampen gaat het er om voorzorgsmaatregelen te nemen hoe de effecten te verminderen en de schades te herstellen. Daartoe is vereist een collectief besef van het dreigende gevaar, maar ook van veranderende omstandigheden waarop men geen invloed heeft. We weten immers dat orkanen in kracht zullen toenemen. Vereist is een open werkcultuur, een relevant netwerk met organisaties, specialisten, politiek en overheid. En een gezamenlijke opvatting hoe de risico’s te beheren. Een weerstandsvermogen moet worden opgebouwd voordat de incidenten zich voordoen.

Amerika betekent vrijheid. Binnen ruime grenzen mag iedere moedige ondernemer ondernemen. Daarbij is de breed gedragen opvatting dat de overheid individuele ondernemers slechts op beperkte schaal hinderpalen mag opwerpen. De kleine overheid moet zich niet bemoeien met het ondernemen. Een grote overheid zit vrijheid maar in de weg. Bovendien vergt die veel belasting; dat wil de heersende klasse niet. Houston toont de consequenties van een dergelijk overheidsbeleid. Uit de vele berichten wordt duidelijk hoe Houston is omgegaan met haar altijd aanwezige risico’s.

Wat kun je anders doen?

Proactief risico’s vooraf inventariseren, analyseren, waarderen en vervolgens gezamenlijk preventieve maatregelen treffen
Preventief kostenbeperkend ontwerpen
Prepareren op de dreiging: als het gevaar zich aandient alsnog verdedigende maatregelen nemen om mensen, gebouwen en infrastructuur zo veel mogelijk te beschermen
Interventie door maatregelen te nemen die vervolgschades beperken
Nazorg: beredderen; herbouw en schadeherstel achteraf

Uit de uitvoerige voorlichting door de pers blijkt dat proactief risicobeheer niet, of hooguit in geringe mate werd uitgevoerd. Het tweede instrument, kostenbeperkend ontwerp van een stad wordt uit de mediaberichten niet zichtbaar.

De derde mogelijkheid: verdedigende maatregelen werden in Houston incidenteel genomen. Bewoners bouwden met zandzakken wallen om hun huizen. Ook een ziekenhuis kon met eigen middelen de effecten van de ramp beperken. Dat waren individuele acties. Maar regelgeving? Het lijkt wel of die er niet was. Het vierde instrument, interventie? We lezen daarover weinig. Houston zal zich op nazorg moeten richten. Beredderen, opnieuw bouwen, herstellen van schades. Het wordt een werk van jaren.

De VS kennen het federale instituut Homeland Security. Dat verstrekt een veelheid van instructies, adviezen en plannen, die overheden, bedrijven en burgers kunnen aanpassen aan hun eigen situatie. Het gebruik van die modellen is kosteloos. Maar in Houston? Het lijkt wel of er op het niveau van stadsbestuur geen risicobeleid was, of als het er was dan was het een beleid waarbij grote schades werden geaccepteerd. Dat is – althans volgens de nieuwe ISO-norm 22316 de nalatigheid van Houston.

Op persoonlijke titel.