Energietransitie in de woestijn, ontwikkelingen in Desertec 3.0

12,5 jarig Jubileum Vereniging voor Zonnekrachtcentrales (VZKC)

De Vereniging voor Zonnekrachtcentrales kon zaterdag 5 september het 12,5-jarig jubileum niet groots vieren.

Maar in de vaste stek Agnietenkapel werd tijdens de online uitgezonden ledenvergadering als altijd weer op volle zonnekracht voortgevaren.

Gouda staat zelfs op de kaart om Nederlands eerste zonnespiegelcentrale te verwelkomen.

Wat blijkt: de Green Deal van de Europese Commissie onder aanvoering van vice voorzitter Frans Timmermans, aangevuld met de herstelimpulsen voor een post-corona energietransitie, heeft deels zijn impulsen uit deze zonthermische initiatieven, aangevuld door vakbroeders uit de waterstofwereld.

Met zonnespiegels is de oneindige energie van de zon in warmte-vorm op te vangen. Dit levert per vierkante meter een driemaal hogere energieoogst op dan wanneer elektrische energie geoogst wordt met een zonnepaneel. Aangezien ruim driekwart van de energiebehoefte uit warmte bestaat, kan er dus op de omzettingsverliezen van elektrisch terug naar warmte bespaard worden: door de zomerzon op te slaan voor de winter.

Zonnewarmte en waterstof In de Duitse media wordt het project Desertec Industrial Initiative (standplaats destijds München) van tien jaar geleden min of meer als afgesloten afgeserveerd.

In 2009 hebben internationaal actieve bedrijven uit een breed scala van industrieën hun krachten gebundeld met de reeds bestaande Desertec Foundation om het Desertec Industrial Initiative (Dii) top te richten.

Aan het begin van deze eeuw ontstond het idee om gigantische zonnekrachtcentrales te gebruiken om duurzame elektriciteit te produceren in de zonovergoten woestijnen van Noord-Afrika en het Nabije Oosten - zowel voor de lokale als voor de Europese elektriciteitsmarkt - rond de Club van Rome. Deze visie werd bekend als 'Desertec'. auteurs: Paul van Son en Dr. Thomas Isenburg.

Niet meer Duitse spiegelcentrales in Noord Afrika die stroom aan Europa gaan leveren (1.0, dit kwam een beetje koloniaal over), maar het bedienen van de regionale noord Afrikaanse en Arabische markten door hun zelfgebouwde zonnespiegelparken (2.0): dat is de laatste jaren de praktijk geweest.

Toch kon voorzitter en directeur van Dii Desert Energy Paul van Son, met standplaats Dubai, in zijn presentatie melden dat juist een Desertec 3.0 in beweging is gekomen. En dit gaat nu aangevuld worden door de combinatie met waterstofexport (3.0) naar Europa. Waterstof vond onder aanvoering van de ‘nationale waterstofprofessor’ Ad van Wijk (TU Delft), zelf eens spreker in de Agnietenkapel, zijn weg naar de Green Deal van Frans Timmermans als vice voorzitter van de Europese Commissie.

Zonnekrachtcentrales leveren in Noord Afrika dermate veel energie op, dat naast waterontzilting als “bijproduct” van de elektriciteitsproductie ook een aanzienlijk deel van de met stoom opgewekte stroom gemist kan worden voor waterstofproductie. Mede-voorvechter Frank Wouters, in de Verenigde Arabische Emiraten hiervoor werkzaam en woonachtig maar toevallig in Gouda op bezoek, kon spontaan aanschuiven, hetgeen de Desertec-voorzitter tot de uitspraak verleidde dat Nederlanders toch wel erg prominent actief zijn op dit kantelpunt van de Europese energievoorziening.

“In de Agnietenkapel in Gouda ontdek je, dat het Nederlanders zijn, die achter de grote ontwikkelingen zitten.”

Waarbij het Groene Hart ook ruim bedeeld is, met de Reeuwijker Sietse de Haan als voorzitter van de Vereniging voor Zonnekrachtcentrales en Gouwenaar Edward Uittenbroek die zijn bestuursfunctie bij algemene stemmen verlengd zag worden.

Zonnewarmte in Nederland

Tijdens Desertec 1.0 was het hoge prijspeil nog een struikelblok geweest, maar inmiddels hebben volgens van Son kolenstroom en gascentrales het nakijken. Tijdens Desertec 3.0 zal gelden: “

De tijden, dat kolen en gas konden concurreren, zijn voorbij.” Het idee van Desertec 3.0 is namelijk: 40 gigawatt waterstofenergie uit Noord Afrika (vooral uit zonnecellen en windmolens, maar ook met
stoom via zonnespiegels) en 40 gigawatt waterstofenergie geproduceerd in Europa. Zeg maar ieder de capaciteit van twintig steenkoolcentrales.

Dat kon wel eens deels uit Gouda komen, want Uittenbroek ziet volop mogelijkheden om in zijn geliefde thuisstad de eerste zonthermische aardgasvervanger te zien verrijzen.

Enkele andere gemeenten zijn overigens ook in beeld, zo werd twee jaar geleden Borssele gepresenteerd in de Agnietenkapel en was er deze zomer elders interesse voor een combinatie met aquathermie met water uit de Lek. Aangemoedigd door de opening van een zonnespiegelcentrale in Antwerpen in september 2019 (een excursie in maart ging vanwege corona niet door, maar de herkansing ligt voor de leden uiteraard nog in het verschiet) en nog veel noordelijker in het Deense Aalborg, gaat hij binnen de Goudse stadsgrenzen de mogelijkheden verkennen.

Er zijn immers recentelijk een handvol aardgasvrij op te leveren nieuwbouwprojecten langs de gemeenteraad gemanoeuvreerd. Hierover is het laatste woord nog niet gezegd of geschreven.

Spreker

De heer Paul van Son heeft de recente ontwikkeling over de activiteiten van DII in Desertec 3.0 uit eengezet.
Het doel van Dii is vanaf het begin geweest om de markt voor duurzame energie in MENA te ontwikkelen.
Het ging er nooit om dat Dii als industriegroep projecten zou ontwikkelen, doch dat partners en andere bedrijven en regeringen dat met of zonder begeleiding door Dii zouden doen.

Dat zien we nu ook gebeuren. Na deze eerste fase van 5 jaar is Dii van München naar Dubai verhuist en heeft zich ca. 4 jaar met de regio zelf beziggehouden (Desertec 2.0).
Sinds vorig jaar zijn daar zowel de elementen van ‘groene Moleculen’ (zoals waterstof) als ‘export naar de wereldmarkten’ (vergelijk het met LNG).
Deze fase noemen we Desertec 3.0. Europa is daar steeds meer in geïnteresseerd.

Met de hulp van o.a. Prof. Ad van Wijk, Frank Wouters en Hydrogen Europe is een Noord Afrika - Europe 40-40GW Waterstofstrategie opgezet, die inmiddels door de Europese Commissie is overgenomen in de ‘EU Green Deal’.

Paul van Son, voorzitter en directeur
Dii Desert Energy (Dubai): “In de Agnietenkapel in Gouda ontdek je, dat het Nederlanders zijn, die achter de grote ontwikkelingen zitten.”