Verbeteren voorspellend vermogen
De afdeling RisicoBeheer en Techniek (RBT) van het KIVI (Koninklijk Instituut van Ingenieurs) bestudeert opvallende gebeurtenissen, analyseert die en tracht wegen te vinden technische risico’s beter te beheersen, haar gedachtegoed uit te dragen aan andere organisaties die ook belangstelling hebben in risicobeheer en risicomanagement. Dit keer het verbeteren van voorspellend vermogen.
Terreur van de Islamitische staat.
De Nederlandse krijgsmacht was verrast door grote internationale ontwikkelingen zoals de opkomst van Islamitische Staat (2014), de Russische annexatie van de Krim (2014) en de Arabische Lente (2011). Dit zegt de Commandant der Strijdkrachten, Tom Middendorp, in een interview met NRC, weekendeditie zaterdag en zondag, 19 - 20 november 2016.
“Het overkwam ons voor een deel”, aldus Middendorp. De vraag is: “Hoe kunnen we dat voorspellend vermogen verbeteren? Op zich weten we welke staten kwetsbaar zijn en aan welke gevaren ze blootstaan, maar de interne dynamiek is moeilijk voorspelbaar. En dan ben je toch verrast als een conflict ineens oplaait. Ik heb wel gedacht: hé, had ik dit niet eerder kunnen zien? Ik hád het graag eerder gezien. Als we die regio’s wat beter hadden gekend, en wat betere netwerken hadden gehad, dan hadden we dat wellicht meer kunnen zien aankomen.”
Hoe passend zijn deze woorden bij alle ingenieurs, die erbij waren toen er projecten genadeloos uit de hand liepen. Talloos zijn de projectleiders die achteraf konden zeggen “het overkwam ons voor een deel ….. had ik dat niet eerder kunnen zien?” Bij RisicoBeheer & Techniek analyseren wij dikwijls nadat een incident heeft plaats gevonden, nadat het is gebeurd. Het is vrij makkelijk om na het lezen van weer een dramatisch rapport van de Raad voor de Veiligheid ach en wee te roepen. Maar al te vaak leidt dat niet tot het voorkómen van fouten, tot het vermijden van voorzienbare risico’s, tot het omzeilen van risico’s die op het moment dat wij het nieuwe project aanpakken nog niet bekend zouden zijn.
Wij moeten als RisicoBeheer & Techniek werken aan wat Middendorp noemt het verbeteren van het voorspellend vermogen. Op het komende symposium in het vroege voorjaar van 2017 zal het gaan over uit de hand gelopen projecten, over verkeerde inschattingen, over vermijdbare missers, over fouten in ontwerpen, over falende project teams, over architecten met blinde vlekken. In die cases – er is een overvloed van praktijkgevallen waar de techniek heeft gefaald – moeten wij zoeken naar de momenten in de eerdere fasen van een project waar beslissingen werden genomen die uit het oogpunt van risicobeheer niet zuiver waren.
 |
 |
| Verbeteren voorspellend vermogen. Foto: Merinews. |
Verbeteren voorspellend vermogen. Foto: www.arnes.si |
Het gaat erom: “Welke informatie was eigenlijk wel aanwezig, maar werd over het hoofd gezien? En waarom?” “Wat leren wij van de fouten uit het verleden?”
Dat gaat niet zonder offers. “Als we die regio’s wat beter hadden gekend, en wat betere netwerken hadden gehad, dan hadden we dat wellicht meer kunnen zien aankomen.” Dit kan ook vertaald worden als: “Welke (achteraf relevante) informatie hebben wij over het hoofd gezien en waarom?” De strijdkrachten hebben een dienst die constant informatie verzamelt en ga ons niet vertellen, dat die informatie verzamelende dienst niet gezien heeft, dat “de vis begon te stinken”. Maar defensie of de politiek heeft kennelijke besloten om die informatie niet de juiste waarde te geven.
De uitspraak over voorspellend vermogen is regelrecht te vertalen naar projecten. Als we die risico’s, die tot grote schades hebben geleid wat beter hadden onderkend (en dat hadden wij gekund) en de informatie die we wel hadden beter hadden gebruikt, dan hadden we de incidenten beter zien aankomen. Dan hadden we nog tijdig kunnen in grijpen.
Het beter kennen van risico’s op beslismomenten vraagt om beter gebruik van de informatie die we hebben, of om betere informatie die we nodig hebben, om betere voorbereiding en zorgvuldiger overwegen om goede besluiten mogelijk te maken. Dat vraagt menskracht en het vraagt doorlooptijd in vooral de eerste fasen van een project. Dat zal een investering zijn die zich vele malen zal terugverdienen met een uiterst korte terugverdientijd. Deze stelling is echter meer een geloof dan een rationele zekerheid. Als een gecompliceerd project goed afloopt – daarvan bestaan schitterende voorbeelden, dan zullen we nooit weten hoeveel foute beslissingen geen schades hebben opgeleverd; evenmin zullen we weten hoeveel maatschappelijke schade met dat succesvolle project vermeden werd indien een van onze beslissingen toch verkeerd was uitgepakt.
Mr. ing. John van der Puil & ir. Arie Quik ©
Leden Bestuur Afdeling RisicoBeheer & Techniek
Portefeuille Analyse & Ontwikkeling, respectievelijk Secretaris
Op persoonlijke titel.